Johan Cruyff: legende overleden

Nederland-West-Duitsland, 1974 (Bundesarchiv, Bild)

Johan Cruyff, de Nederlandse voetballegende is dood. Voor mij als Cruyff fan van het eerste uur, is met hem niet alleen een groot voetballer en coach overleden, maar ook een stuk voetbal-, Nederlandse- en cultuurgeschiedenis afgesloten, een geschiedenis die ik van nabij meegemakt heb, als kleine jongen kijkend naar de verloren WK finale in West-Duitsland tot de afgelopen jaren het volgen van de wekelijkse Cruyff column in de Telegraaf  -. Voor de voetbalfans, maar ook vele anderen, kon je er niet omheen: Cruyff was de afgelopen decennia altijd aanwezig, als een ster aan de hemel. Eerst als voetballer, later als trainer, en tot voor kort als Ajax adviseur, voetbalguru, en Telegraaf columnist. Afgelopen october werd door de artsen longkanker bij Cruyff vastgesteld, en hoewel hij de hoop op overleven tot de laatste weken had behouden, bezweek hij, uiteindelijk onverwacht op 24 maart.

Een van de beste voetballers ooit
Johan Cruyff was een van de beste voetballers van de afgelopen vijftig jaar, zoniet de beste. Zijn grootste successen bereikte hij bij Ajax en Barcelona en natuurlijk ook bij het Nederlands elftal tijdens de WK van 1974 in West-Duitsland. Het was toen dat hij de grondslagen legde van "totaal voetbal", zoals dat wereldwijd bekend werd en de naam en faam van het Nederlandse voetbal verspreide.

Een van de meest innovatieve voetbaltrainers
Cruyff was een van de meest innovatieve voetbaltrainers, zoniet de meest innovatieve. Hij was trainer van Barcelona van einde jaren '80 tot in de Jaren '90, waar hij in navolging van "totaal voetbal"...


de grondslag legde voor een langdurige periode van almacht van Barcelona in de Spaanse en Europese competities, uitmondend in de tiki taka stijl van snelle bewegingen en korte passing waarmee uiteindelijk het Spaanse nationale elftal tweemaal wereldkampioen werd in de afgelopen zes jaar. Ook zorgde hij voor de opkomst van voetbaltrainers die jaren later leidend werden op de Europese voetbalvelden, zoals Frank Rijkaard, Pep Guardiola en Ronald Koeman. Daarnaast bleef Cruyff jaren lang de adviseur en souffleur op afstand van Ajax. Ondanks zijn grote invloed op deze club, was het tot het laatst ook een moeizame relatie, deels door Cruyff's onafhankelijke karakter maar ook door de invloed van voetbal bobo's die niet wisten hoe met Cruyff's ideeen om te gaan.

Een van de meest belangrijke ambassadeurs voor Nederland
Cruyff was een van de meest belangrijke "ambassadeurs", zoniet de belangrijkste, voor het Nederlandse voetbal en ook voor Nederland. Waar ik ook de afgelopen decennia rondreisde, en ik vertelde de locale bevolking dat ik Nederlander ben, dan was het antwoord vaak "oh, het land van kaas en tulpen en van Gogh en Cruyff". Ik ben zeker de enige niet geweest die in het buitenland deze grote symbolische uitstraling van Cruyff aan den lijve heeft meegemaakt.

De bekendheid en invloed van Cruyff is overduidelijk in de vele reacties in de buitenlandse media op zijn dood bekend:

L'Equipe: Cruyff, genie total

Johan Cruyff: Why does Netherlands great matter? (the BBC)

''Total Football' pioneer: Johan Cruyff remembered" (CNN)

Cruyff, La Fin du Legende (Le Figaro in France)

Muere Johan Cruyff (El Pais in Spain)

Adios, maestro (Maca in Spain)

Fußball-Legende Cruyff gestorben (Bild in Germany)

Cérebro da Laranja Mecânica, Cruyff morre aos 68 anos (Folha de Sao Paulo in Brazil)

Remembering Johan Cruyff, Total Football’s chief interpreter of space (The Economist)

'The genius who reinvented football' (The Daily Mirror in the UK)

Netherlands great Johan Cruyff dies at age of 68 after cancer battle (ESPN)

Johan Cruyff, the High Priest of Dutch Soccer, Dies at 68, (The New York Times)

En natuurlijk ook zeer veel aandacht in de Nederlandse media, met hier slechts een kleinde selectie:

Niet Ajax schiep Cruijff, maar Cruijff schiep Ajax (De Volkskrant)

Nederlands icoon, pionier in het profvoetbal (NRC Handelsblad)

Cruyff overleden (De Telegraaf)

De erfenis van Cruyff:voetbal als kunstvorm (Voetbal International) met hierin een verwijzing naar een bekend citaat van Cruyff die symbolisch is voor zijn kijk op voetbal, maar ook op andere facetten in het leven kan gelden:"Je hebt zowel kwaliteit als resultaat nodig. Resultaat zonder kwaliteit is saai, kwaliteit zonder resultaat is onzinnig.'

Een middag met Johan Cruyff (interview met de auteur Godfried Bomans van 25-12-71 - Elsevier)

Ik sluit af met een citaat uit dit interview van Bomans met Cruyff. Boman eindigt zijn interview als volgt:

" ...Wat is nu het interessante aan een man als Johan Cruyff?

Ten eerste het fenomeen van een soort lijfelijke intelligentie, het wonderlijk schouwspel van iemand die met armen en benen denkt. Denken is abstract en onzichtbaar: alleen hier zie je iemand denken. Dat is het eerste boeiende.

Het tweede is dat je tegenover iemand zit die de afgod is van een paar miljoen Nederlanders. Het bestaan van zulke mensen is belangrijker dan men in het algemeen beseft.

Chesterton merkte eens ergens op dat het begrip ‘volk’ geen wortels meer heeft in de realiteit. Het dient vervangen te worden door ‘massa’. Datgene wat een volk bijeenhoudt, zijn gemeenschappelijke gedachten. Nu is de voorliefde voor een bepaalde speler wel geen sublieme binding, zoals vroeger het geloof of een bepaalde levensopvatting of een gemeenschappelijk gevaar (Israël, of wij tijdens de Duitse bezetting), maar het is meer dan niets.

De liefde voor een club, die zich dan meestal nog in de voorliefde voor een bepaalde speler kristalliseert, is toch het cement dat zo’n tribune bij elkaar houdt en dat de volgende maandagmorgen in ontelbare schaftlokalen rode hoofden bij elkaar drijft boven koppen koffie en meegebrachte boterhammen.

Wij praten veel over de toenemende eenzaamheid van de mens en hoe overdreven het ook klinken mag, figuren als Cruijffie heffen dit isolement wel niet op, maar smeden toch een paar uur lang een warme saamhorigheid die, dacht ik, sociaal gezien een belangrijke functie vervult. Het willen wat de anderen ook willen, is een gevoel dat onze beschaving eeuwenlang gekend heeft: dit gevoel van verbondenheid is nu teruggebracht tot een wekelijks zondagmiddageilandje, een kleine oase van gemeenschappelijkheid in een woestijn waar ieder verder zijn eigen weg maar zoeken moet. Dit geeft een groot gevoel van geborgenheid en ik geloof dat wij hier aan de wortel zijn van het geheim waarom zulke mensen zo mateloos geliefd zijn."

Johan Cruyff, met mij zullen velen je in Nederland en Catalonie missen. Bedankt voor alle jaren van ongelooflijk voetbal, met veel grootse resultaten en altijd met kwaliteit, maar ook voor "warme saamhorigheid en gemeenschappelijkheid".

                                                Johan Cruyff: En Un Momento Dado
 (Ned.documentaire uit 2004, geproduceerd door Pieter van Huystee en geregisseerd door Ramón Gieling. ca.1  1/2 u.)

                                                               Johan Cruyff, the Legend

    Johan Cruyff, the legend - mini documentaire